Коле Неделковски (роден како Никола Крстев Неделков; 16 декември 1912 – 2 септември 1941) е истакнат македонски поет и револуционер помеѓу двете светски војни.

Роден е во селото Војница, близу до Велес, на 16 декември 1912 година во сиромашно земјоделско семејство. Гимназија завршил во Велес, но морал да го прекине образованието, поради недостаток на пари. Заминал во Скопје во потрага по работа и го посетувал трговското училиште.

Поради неговата револуционерна активност бил прогонуван од великосрпскиот режим, поради што во 1933 година пребегал во Бугарија. Во 1938 година на страниците на „Илустрација Илинден” објавена е неговата прва песна „Стојан војвода” („Стојан на Ордановци”). Една година подоцна во Македонскиот книжевен кружок другарува со Никола Вапцаров, Антон Панов, Ѓорѓи Абаџиев, Венко Марковски и други македонски револуционерно-книжевни дејци. Кон крајот на 1939 година ја издава својата прва стихозбирка „М'лскавици”, со која го поддржува трендот на пишување македонска поезија со македонска тематика и употреба на македонски јазик.

Во 1940 година станува член на диверзантска група „Млади антифашистички борци”. Во август 1941 година излегува од печат неговата втора книга „Пеш по светот”. Само десет дена подоцна, на 2 септември 1941 година, Коле Неделковски го завршува својот живот, при обид на бугарската полиција да го уапси во станот во кој живеел. Останува неразјаснето дали бил фрлен од полицајците или самиот скокнал преку прозорецот на неговата соба. Сведоците на настанот потврдуваат само дека слушнале експлозија на бомба во зградата, а потоа виделе како Неделковски паѓа на плочникот. По Втората светска војна, на местото на настанот е поставена спомен плоча, која подоцна исчезнува.

Коле Неделковски е еден од најреволуционерните поети во македонската литература. Неговата песна Глас од Македонија е една од најпознатите револуционерни песни во македонската литература:

Dali nekoj od vas bugarite znae kakva tabla ima na mestoto kade zagina Kole Nedelkovski?Ajde sigurno ima nekoj od Sofija da proveri,ako ne znae kade e ke vi dadam adresa.

Глас од Македонија

О, трајте, трајте, тирани недни!
Доста се тија лаги и злоба -
пакосен глас од устите гадни
над мојот народ у секоја доба.

Та ете веќ векови цели
писка и стенка од волци гости -
за брата вијат кој да го дели
за да му глода сувите коски.

Па нека сега сам да си реши
со своја волја судба и сева,
в животот еднаш сам да се теши,
д'издигне славно свој род без врева.

Та Шар и Пирин дружно да викнат
родната песна в небеса темни
и бурниот Егеј - на век да плиска
тешкиот глас на новите химни.

Коле Неделковски е роден на 16 декември 1912 година во велешкото село Војница, во сиромашно земјоделско семејство. Во родното село го завршува четиригодишното основно образование, и според некои истражувачи, уште во ова време (1919 - 1923 година) Коле пројавува интерес за литературата.

Со желба да ги прошири своите знаења за многу непознаници, а составни елементи за човековото живеење, Неделковски се запишува во велешката гимназија. Но, по три месеци, поради недостиг на материјални средства, што беше карактеристично за најголемиот број македонски семејства во периодот меѓу двете светски војни, при туторство на великосрпските хегемонисти во Вардарскиот дел на Македонија, Коле го напушта школувањето. Во потрага по елементарна егзистенција заминува во Скопје и му се посветува на молерскиот занает.

ВО НОВАТА СРЕДИНА

... Неделковски се пројавува како интелектуално и општествено ангажирана личност. Освен што го посетува неделното трговско училиште, тој развива и забележителна активност како синдикален деец. Меѓутоа, длабоко во неговата душа се уште тлее љубовта кон литературното творештво.

Во 1932 година, на 20 - годишна возраст, по повод смртта на еден другар, Коле ја пишува песната "Проштално писмо" која, за жал, не е зачувана. Веќе во наредната 1933 година, крајно разочаран од неможноста за духовен развој на македонскиот национален индивидуалитет, поради репресијата на великосрпските власти, Неделковски по кратко задржување во Атина емиргрира во Бугарија.

Надежта дека во бугарската метропола ќе обезбеди материјална егзистенција и услови за слободно раскрилување на творечките потенцијали на духовен и национален план, на самото место ја согледува како нереална. Разочаран од положбата во која се наоѓа македонската емиграција во Бугарија и противречностите на некои македонски средини, Коле Неделковски се повлекува во себеси и паѓа во длабока депресија.

Но, неговите душевни неспокојства по извесно време ќе исчезнат, благодарение пред се на силната љубов кон поезијата и кон македонското народно творештво. Денски работи како декоратер, а во долгите ноќи проучува материјали од минатото на својот народ. Преку Зборникот на Миладиновци деноноќно другарува со македонската народна песна, а во тоа време ги пишува и своите туѓински изгнанички песни. Во периодот од 1933 до 1938 година посетува повеќе образовни курсеви со цел да го дополни испуштеното во своето образовно оформување.

ПОЕТСКОТО ДЕБИ...

... На Коле Неделковски започнува во јули 1938 година, кога во органот на Илинденската емигрантска организација, списанието "Илустрација Илинден" ја објавува песната "Стојан Војвода".

Во есента истата година, по формирањето на Македонскиот литературен кружок во Софија, Коле станува негов активен член. Творечките немири на Неделковски најдоа плодно тло во средината на неговите истомисленици и врсници: Никола Јонков - Вапцаров, Антон Попов, Михаил Сматракалев, Ѓорѓи Абаџиев, Димитар Митрев и другите.

Во наредниот едногодишен период Коле објавува уште пет песни, а во 1940 година ја објавува и првата стихозбирка "Молскавици", посветена на мајка му, која содржи 16 песни.

Делото на Коле Неделковски претставува инспирација и за повеќе современи македонски поети. Зборувајќи за создавањето и активноста на македонскиот литературен кружок во Софија (1938 - 1941), академик Гане Тодоровски, во една пригода ја подвлече мошне јасната позиција на поетот во однос на националното прашање.

Вљубеникот во народната поезија на сопствениот народ и предвесник на новото време, Коле Неделковски, во август 1941 година ја објавува својата втора стихозбирка "Пеш по светот", посветена на младите македонски борци. Покрај истоимената поема, ова дело на Неделковски содржи уште седум песни. Тие претставуваат израз за борбен извик на поетот против големата опасност од фашизмот. Песната "Глас од Македонија", во тој однос, претставува своевидна апотеоза на македонскиот народ на неговите вековни страдања и национални стремежи.

Токму во миговите на поетска раскриленост и револуционерна развиоренсот во служба на македонското револуционерно ослободително дело, на втори септември 1941 година, во екот на полициската рација трагично ќе загине, оставајќи голема празнина кај македонскиот народ.

Коле Неделковски загина како член на диверзантската група во Софија која имаше задача од една страна да предизвика извесен неред среде побеснетите фашисти, а од друга да ги натера револуционерните сили да се дигнат на отворена борба против фашизмот. Таа задача Коле ја презеде со готовност и гордост. И во таа смисла даде се од себе.

Коле имаше два објекта над кои требаше да изврши атентат. Тоа беше редакцијата на весникот "Зора" и германската воено радиостаница во квартот "Подуени".

Првиот објект, за кој лично Коле направи подробен план, влегувајќи два-три пати во приземните простории на редакцијата, брзо беше изоставен поради недостаток на неопходното доволно количество експлозивен материјал. Оваа идеја беше замената со планот за атентат над директорот на весникот - Данаил Крапчев. Се разбира, атентатот пак да се изврши во зградата на редакцијата, но во кабинетот на директорот, за да се изрази незадоволството не само против личноста на Данаил Крапчев, туку пред се, против профашистичката редакција на тој весник.

Вториот објект Коле направи обид да го разурне на први септември приквечер. Но... на 2 септември, весниците објавија дека Коле загинал. При обидот на полицијата да го блокира квартот околу зградата во која живееше и да го уапси фрлил една пеколна машина против нив, а потоа се фрлил од прозорецот на својот стан. Не е исклучено да бил проследен од полицијата во обидот да ја изврши задачата над германската радиостаница, меѓу 4 и 5 часот, а постои веројатност полицијата и случајно да го открила вршејќи претрес во блокираниот квартал. Меѓу другото, постојат индиции дека е извршено предавство од некој студент, кој живееше до неговата соба.

Коле Неделковски загина по јуначкиот пример на солунските атентатори. Не затоа што тој беше индивидуалист, туку затоа што нивното дело беше за него синоним на револуционерно јунаштво. Не зашто тој ги носеше нивните "гемиџиски" идеи, туку затоа што тој исто беше романтичар со бескрајна љубов кон својот народ и кон неговата борба за слобода и правда.

Коле Кръстев Неделковски (роднито му име е Никола Кръстев Неделков) е деец на Българската комунистическа партия и Комунистическата партия на Югославия и поет. Автор е на две стихосбирки.

Роден е на 16 декември 1912 г. в село Войница, Велешко. Прогонен от сръбската власт през 1933 г., заради съпричастност към комунистическото движение и съпротива срещу сърбизацията на Вардарска Македония. Неделковски емигрира в България и се заселва в София, където се свързва с други комунистически активисти. Става член и е един от главните активисти в Македонския литературен кръжок в София. През 1940 г. се включва в диверсантска група на БКП и попада под прицела на полицията. Занимава с минноподривни дела срещу немските войски в качеството си на член на Централна военна комисия при ЦК на БКП, която се занимава с антифашистка дейност. Организира снабдяването на нелегалните с оръжие, документи и квартири. При опит да бъде арестуван през месец септември 1941 година в София, се самоубива.


Od bugarskata vikipedija,MKOGU CUDNO NEMA DEKA OVOJ E BUGARIN I DEKA E GOLEM BUGARSKI POET,NEMA KAKO UMRE?

Виновен затоа што е Македонец - разговор за Ѓорѓи Солунски
Од Wikibooks
Скокни на: содржини, барај

Разговор за Ѓорѓи Солунски

Виновен затоа што е Македонец

Овој Македонец од Софија, кој есента 1989 година излезе на софиските улици да каже дека не е Бугарин, живее во истиот стан во кој некогаш живеел големиот македонски поет и револуционер Коле Неделковски и гледа низ истиот прозорец низ кој Неделковски скокајќи трагично го завршил животот

ВИКТОР ЦВЕТАНОСКИ (Постојан дописник на Нова Македонија во Софија, јануари 1997)

Веројатно Ѓорѓи Солунски многумина го подзаборавиле, зашто неговото име во последниве години го подзаборавиле. А тој е човекот што есента 1989 година, кога во Бугарија се уриваше диктатурата на Живков и се раѓаше демократијата излезе на улици за да каже дека и во бугарската држава постојат Македонци. Луѓето што биле сведоци на тие настани добро се сеќаваат. На првиот митинг на демократските сили одржан во Софија на 18 ноември 1989 година, Солунски со развиорено знаме на кое пишуваше Илинден, и со група Македонци учествуваше во простестите организирани против тоталитарниот режим на комунистите, поддржувајќи ги новите процеси.

Веруваше дека, конечно, со паѓањето од власт на комунистите ќе ги снема сите дотогашни партиски директиви за непостоењето на Македонците. Очекуваше дека со доаѓањето на демократијата ќе може да го каже она што го чувствува, да каже слободно дека е Македонец. Но грдо се излага, во Бугарија се се менуваше, но односот кон македонската нација остана ист - за нив таква националност не постои. Токму поради тоа што се чувствуваше Македонец и тоа што јавно кажуваше подоцна во годините што доаѓаа ќе плати многу висока цена.

Се наоѓаме во една мала тесна собичка 3,5 со 2,5 метри во потпокривот на една станбена зграда во центарот на Софија. Насекаде гледаме слики на најпознатите македонски револуционери, на Гоце, на Питу, на четите на Атанас Бабата, Пандо Кљашев, Димко Охриѓанчето... Солунски очигледно настојувал овој мал простор да го облагороди, да му внесе повеќе топлина. На ѕидовите обложени со ламперија висат шарени ќилимчиња, стари предмети за домаќинството - котлиња, тепсии и ѓумови, кочани со пченка и црвени низи со суви пиперки, а во едниот агол големо тркало на селска кола. На дрвените полици изнаредени повеќе книги. Од сите страни се чувствува душата на стара македонска куќа. Во тие десетина квадрати е сиот свет на Ѓорѓи Солунски.

СУДБИНАТА НА ЖИВОТОТ

Додека ја раскажува историјата на овој мал стан, човек во прв момент не може да поверува. Но очигледно судбината на животот сакала така да ги скрои нештата. Ѓорѓи Солунски живее во истата соба во која живеел познатиот македонски поет Коле Неделковски, гледа на оној ист прозорец од кој, на 2 септември 1941 година, големиот револуционер, опколен од бугарската полиција, решил сам да си го одземе животот.

На тој трагичен настан речиси ништо не потсетува. Минувачите по никаков белег не можат да забележат дека тука на плочникот храбро завршил животот на еден голем човек. Во два наврата биле поставувани спомен-плочи, но од двете не останало ништо, освен трагите на нивното насилно откорнување. Едната била поставена во годините веднаш по војната, кога во Бугарија се признавало постоењето на Македонците и македонската нација. На неа пишувало она што всушност треба да стои, дека тука загинал познатиот македонски поет и револуционер... Меѓутоа, подоцна кога БКП со декрет решила да не признава македонска нација, ја променила и поставила нова. Очигледно им пречел изразот македонски, па наместо тоа напишале само поет и револуционер, член на БКП. Најверојатно за некои овдешни заштитници на бугарштината не било доволно само да се избрише зборот македонски, па насила ја откорнале заедно со многу други плочи на познати Македонци убиени од врховистите на софиските улици.

Споменот на Коле Неделковски го чува Ѓорѓи Солунски. За него знае се во детали. Разговарал со сите негови соседи, со луѓето кои биле сведоци на смртоносниот скок од шестиот кат. Една учителка, која живеела под него и која повеќе не е меѓу живите секоја година на денот кога загинал пред зградата изнесувала негова слика за да се потсетат на годишнината од неговата смрт. Таа раскажувала дека кај него доаѓале Кочо Рацин, Антон Панов и други. Во повеќе наврати му раскажувала за денот кога Коле ја активирал бомбата пред да дојде бугарската полиција, за огромната дупка што таа ја направила и за книгите на македонскиот поет што паднале во нејзиниот стан. Коле најпрво низ прозорецот го исфрлил душекот, веројатно сакајќи да скокне на него и така да го ублажи падот. Но неговиот скок завршил трагично. Телефонските жици на улицата врз кои паднал го отфрлиле далеку од душекот, на тврдиот бетон. А тоа значело крај на неговиот живот.

СЕКОЈ ДЕН СЕ ПОГОРЧЛИВ

- Собава ја купив 1967 година. Не знаев дека во неа живеел Коле Неделковски. Разговарав со еден пријател и му се пожалив дека нема каде да живеам, а тој ме донесе тука. Го купив, а потоа дознав дека во него живеел овој голем Македонец. Ми стана многу драго и сега не би го дал за сето богатство на светот, иако како што можете да забележите, живеам во мошне тешки услови. Ако дојдам некогаш до пари, сам ќе ја обновам плочата. Не е убаво да стои без никаков белег местото каде што го завршил животот познатиот македонски револуционер и поет.

Ѓорѓи Солунски од историјата за смртта на Коле Неделковски се префрла на неговата тажна животна приказна. Од денот кога излегол на софиските улици, и кажал дека не е Бугарин, туку Македонец, па се до денес на најсуров начин од сите страни добивал удари. Во почетокот властите кон него имале толерантен однос, дури успеал да ја регистрира организацијата што ја формирал и ја крстил ТМО-ВМРО-независна - Илинден. Меѓутоа, по нецела година ја избришале од регистарот. Го викнале во полиција и му рекле да престане со неа да се занимава, дека во Бугарија е свршено со македонството, дека нема Македонци. Истовремено на негова адреса започнале да пристигнуваат анонимни закани на кои пишувало: Солунски, деновите ти се избројани, Солунски, одредот те осудува на смрт и друго. Овие закани испишани со букви исечени од весниците ги чува до ден-денес.

- Не сакав да уривам влади, не барав многу, сакав само да бидам она што се чувствувам, она што е право на секој човек. Не сакав да кажувам дека сум Бугарин, туку Македонец, додава тој, со голема тага во гласот.

Подоцна секој одминат ден му бил се погорчлив и потежок. Еднаш во една софиска кафеана разговарал со еден свој пријател за тоа дека сака да сними филм за Македонците. Го слушнале луѓето од соседната маса и штом излегол надвор почнале да го следат, потоа се нафрлиле врз него и започнале да го тепаат и да викаат: Ти требаше да умреш уште 1990 година. Овде нема Македонци, во Софија не може да се зборува за македонска нација.

ДЕМОКРАТИЈА, НО НЕ И ЗА МАКЕДОНЦИТЕ

- Ме удираа од сите страни, но и јас почнав да се бранам, а во сета таа турканица еден од нив падна на тротоарот и ја повреди главата. Не престануваа да ме тепаат и тогаш кога видов дека ќе ме сотрат, а нема кој да ми помогне, за да ги натерам да престанат да ме тепаат, го извадив револверот кој го носев со дозвола и во воздух истрелав неколку куршуми. Сите се разбегаа, но утредента за мене започнаа нови маки. Тој што ја повреди главата на тротоарот успеал да извади лекарско уверение дека е ранет од мојот револвер.

На властите тоа им требало. Како да очекувале да направи инцидент за да го земат под свое. Главниот обвинител Иван Татарчев побарал 20 години затвор. Се нашол осамен без никаква помош и пари за да плати адвокат да го брани од врховистите и државниот апарат. Во истражниот затвор останал цели 8 месеци. Во тие тешки денови, гледајќи каква неправда му се прави бугарскиот Хелсиншки комитет застанува на негова страна и ги плаќа сите трошоци на одбраната и судењето. Неговиот претседател, Красимир Кнев е убеден дека тајниот судски процес што бил одржан подоцна бил монтиран. Така Солунски ни крив ни должен е осуден на 2 години и 8 месеци затвор. Според обвинението тој формално е суден за тешко хулиганство, но сите знаат дека причината е друго. Бугарските весници не кријат дека причините се политички и за цело време го подгреваат тоа, занимавајќи се тенденциозно со случајот Солунски.

Солунски в затвор останува година и пол. По излегувањето се вработува на старото работно место, како чувар во една приватна фирма. Добива плата од околу 60 илјади лева (60 германски марки) и со нив успева некако да преживее, да плати струја, вода, да се прехрани. И покрај се, тој не го губи оптимизмот. Сонува за тоа во Софија да има некое катче каде што ќе се собираат Македонците, каде што ќе може да се негуваат македонските традиции, да се слуша македонска песна. Сака да ја посети Македонија, но не може. Бугарската полиција му го одзела пасошот и се уште не му го враќа.

Во Бугарија дојде демократијата, но не и за Македонците. Тие се присилени да плаќаат мошне висока цена затоа што кажуваат дека се Македонци. Живеат сиромашно, на дното од животот и со товарот на предавници на бугарската кауза.

Един обикновен български комунист.

(10-06-2010, 01:09 AM)афион Wrote: Dali nekoj od vas bugarite znae kakva tabla ima na mestoto kade zagina Kole Nedelkovski?Ajde sigurno ima nekoj od Sofija da proveri,ako ne znae kade e ke vi dadam adresa.

Бугарче мало одговори на ова?Немој да ме смееш.

(10-06-2010, 01:07 AM)афион Wrote: Поради неговата револуционерна активност бил прогонуван од великосрпскиот режим, поради што во 1933 година пребегал во Бугарија. Во 1938 година на страниците на „Илустрација Илинден” објавена е неговата прва песна „Стојан војвода” („Стојан на Ордановци”). Една година подоцна во Македонскиот книжевен кружок другарува со Никола Вапцаров, Антон Панов, Ѓорѓи Абаџиев, Венко Марковски и други македонски револуционерно-книжевни дејци.

Афионе, да те замолам да ми објасниш некои работи кои не ми се јасни.

1. Велиш: Поради неговата револуционерна активност бил прогонуван од великосрпскиот режим.

Каква е таа активност:

1. Идеолошка
или
2. Национална

Во 1932 година, на 20 - годишна возраст, по повод смртта на еден другар, Коле ја пишува песната "Проштално писмо" која, за жал, не е зачувана. Веќе во наредната 1933 година, крајно разочаран од неможноста за духовен развој на македонскиот национален индивидуалитет, поради репресијата на великосрпските власти, Неделковски по кратко задржување во Атина емиргрира во Бугарија.

Надежта дека во бугарската метропола ќе обезбеди материјална егзистенција и услови за слободно раскрилување на творечките потенцијали на духовен и национален план, на самото место ја согледува како нереална. Разочаран од положбата во која се наоѓа македонската емиграција во Бугарија и противречностите на некои македонски средини, Коле Неделковски се повлекува во себеси и паѓа во длабока депресија.

Но, неговите душевни неспокојства по извесно време ќе исчезнат, благодарение пред се на силната љубов кон поезијата и кон македонското народно творештво. Денски работи како декоратер, а во долгите ноќи проучува материјали од минатото на својот народ. Преку Зборникот на Миладиновци деноноќно другарува со македонската народна песна, а во тоа време ги пишува и своите туѓински изгнанички песни. Во периодот од 1933 до 1938 година посетува повеќе образовни курсеви со цел да го дополни испуштеното во своето образовно оформување.

(10-06-2010, 06:48 PM)афион Wrote:

(10-06-2010, 01:09 AM)афион Wrote: Dali nekoj od vas bugarite znae kakva tabla ima na mestoto kade zagina Kole Nedelkovski?Ajde sigurno ima nekoj od Sofija da proveri,ako ne znae kade e ke vi dadam adresa.

Бугарче мало одговори на ова?Немој да ме смееш.

Кажи адреса, аз ще проверя и ще гледам да направя снимки.

General Parensov,jas imam slika od spomen plocata osven ako e trgnata.

(12-06-2010, 04:44 PM)афион Wrote: General Parensov,jas imam slika od spomen plocata osven ako e trgnata.

Да, улица "Ген. Паренсов", ама кой номер?

e sigurno nema 1 milion nomeri,zgrada e i na samiot vlez od zgradata.