mara-popara
Posting Freak
    
Posts: 769
Joined: Dec 2009
Reputation:
6
|
Quote:ЗАБОРАВЕНИ: Томе Шаламанов, суден за македонската кауза
ПРЕСУДАТА КАКО ДИПЛОМА
Зошто јас да дискутирам дали сум Бугарин или Македонец? Дали Бугаринот дискутира дали е Македонец, или Србинот дали е Србин? Ако јас припаѓам и имам чувство дека сум Македонец, зошто со некого да се впуштам во расправа дали сим Македонец или нешто друго. Тоа е негов проблем. Јас немам проблем, јас сум Македонец и друго не можам да бидам.
Јас не сакам рехабилитација. Мене пресудата ми е диплома – кој сум, што сум, и од пресудата не се откажувам. Со тоа сакам да го напуштам овој свет.
![[Image: files?file= Шаламанов.jpg]](http://makedonium.blog.com.mk/system/files?file= Шаламанов.jpg)
Господинот Томе Шаламанов е еден од многуте македонски борци за македонската кауза. Роден е на 30 Март во 1930 година во Струмица. Денес живее во Скопје. До пензионирањето работел во “Македонија Табак”. Во еден од документите во неговото досие, кое тој во текот на разговорот ни го презентираше, пишува дека тој бил личност која се наоѓала на другата страна на бариерата наспроти тогашниот режим. Пишува и дека бил активен член на “ванчомихајловистичката” организација. Тоа г. Шаламанов го демантира.
Ние бевме членови на една група која се бореше за самостојна обединета Македонија. Ние баравме, додека Македонија да се зацврсти и да застане на “здрави нозе”, да биде под заштита на една од големите сили во даден момент, од Америка. Во 1991, 1992, 1993 година, оваа идеја што ние сме ја носеле уште од 1947 година, господинот Глигоров ја присвојува за еден дел и бара заштита од Америка. Тоа значи дека ние уште како деца во однос на него предничиме со таа идеја. Всушност, таа идеја постоеше и пред 1947 година, затоа што ние имавме активности и пред тоа за што и бевме затворени во споменатата година. Осуден сум во 1947 година на 2 години затвор. По ослободувањето ме третираа како непријател, што не е точно. Не сме биле непријатели на македонскиот народ. Ние стихијно сме се групирале како носители на идејата за обединување на Македонија во една целина и таа да биде под заштита на некој меѓународен фактор, вклучувајки овде и некоја голема сила како што беше Амарика. Во досието пишува “и примал и извршувал поставени задачи”. Ние си ги распоредувавме задачите меѓу себе, не сме примале задачи, ние меѓусебно се договаравме. Не примавме задачи, туку сами си ги поставувавме. Нашите активности беа кон омасовување на нашата група, а во интерес на идејата која ја носевме. Идејата им ја објаснувавме на другите кои не беа вклучени во групата. Ја објаснувавме целта, некои организациони прашања, растурање на летоци. А дали нашата активност е ванчомихајловистичка можете сами да прочитате од приложеното писмо до “г-директор”, објаснува господинот Шаламанов.
“МАЛИТЕ КОДОШИ”
Господинот Шаламанов вели дека тие како деца немале можност ни од каде да прочитаат за историјата на Македонија, па и за идејата на Ванчо Михајлов, ниту пак биле на таква возраст за да имаат било какви сознанија од таа област. Единственото нешто за што се бореле била Македонија. Учествувал во растурање на летоци со содржина против постојаниот режим и бил како и сите негови соборци за рушење на СРЈ, т.е да се распадне СРЈ и да добиеме сопствена држава и сопствен развој. Но, се разбира не одбегнувајќи ја соработката со сите соседи. И тоа соработката на праведен начин, во која ќе имаме интерес и ние и тие. Но, тие сваќања како идеја денес се пооформени со оглед на годините кои поминале и сознанијата кои што ги добиле. Нивните активности по излегувањето од затворот уште повеќе продолжуваат.
За раководителите на затворот г. Шаламанов вели:
Господ да ги прости ти што си заминаа од овде, но немам зборови за опишување на тортурата. Вие сте слушнале од повеќе луѓе. Тортурата се вршеше не само во Идризово, туку и во Централниот затвор, па во Шамац – Сараево итн. Подобро е да не се сеќаваме какви беа тортурите и што поскоро да се заборават, за малку од малку да ја заборавиме омразата. По излегувањето од затворот, тортурата не само што продолжи, туку се зајакна. Полесно се живееше во затворот, отколку животот што го живееме по затворот, затоа што во затворот веќе го знаете кој ви е противник. Надвор вие не знаете кој ви се подметнува. Трпевме тортури, опасностите постојано не демнеа. Ќе излезете од дома а не знаете дали ќе се вратите. Родителите при секое ваше излегување се простуваат од вас, како да нема повеќе да ве видат, а тоа им се читаше во нивните погледи. Постојано ве следат. Затоа јас велам подобро да се заборават тие работи, ако може да се заборават. Меѓутоа, тешко е дека некој тоа ќе го заборави, затоа што сите ние сносиме психички последици и не само тоа. Ако не се уништени документите од тоа време, може да се прочита како се составувани списоците за лицата кои требаше да бидат отстранети, па и ликвидирани. Сето тоа е незамисливо. Како човек е способен за такви методи на малтретирање на друг човек, па макар бил и непријател. Јас само ќе ви речам кога историјата ќе ги собере сите податоци, ќе видите каков бил тој систем. Систем кој на ваков начин го положил испитот, никогаш да не се повтори. Но, се разбира, имало и убави работи раскажува г. Шаламанов и додава:
Зошто да дискутирам дали сум јас Бугарин или Македонец? Дали Бугаринот дискутира дали е Македонец или Бугарин, или Србинот дали е Србин? Ако јас припаѓам и имам чувство дека сум Македонец, зошто со некого да се впуштам во расправа дали сум Македонец или нешто друго. Тоа е негов проблем. Јас немам проблем, јас сум Македонец и друго не можам да бидам. Ако живеам во Бугарија сум носител на бугарско државјанство и таму можам да бидам само бугарски Македонец. Ако Бугаринот живее во Македонија и има македонско државјанство, може да биде само македонски Бугарин, а Србинот во Македонија врз основа на државјанството може да биде само македонски Србин. Што сакам да потенцирам? Оној кој живее во Македонија, независно на кој етникум припаѓа, по основ на државјанство е Македонец и ќе ги ужива правата кои му ги обезбедува државата, но ќе ги исполнува обврските кои произлегуваат од тие права. Тоа важи за сите, со тоа што никому нема да му се ускратат негувањата на нивните сваќања, култура, обичаи, т.е се што припаѓа на неговиот етникум и вера.
За Здружението “Радко” тој вели дека не го прочитал Статутот. Но, објаснува дека како што постои Здружение на Србите, може да постои и Здружение на другите националности и додава:
Кога веќе сме дозволиле да постојат вакви Здруженија, нека постојат, но во рамките на правата и обврските кои произлегуваат од Уставот. Не може да дојде Србин и мене да ми рече дека ”Македонец значи поробен Србин” или Бугарин да ми рече дека “Македонец значи поробен Бугарин”.
Кодошите Шаламанов ги нарекува “малите кодоши”. Треба да се осудат методите за создавање на кодошкиот систем кој го измислил тогашниот режим.
Р Е Х А Б И Л И Т А Ц И Ј А Т А
Кога на господинот Шаламанов му го поставивме прашањето за Предлог – законот за рехабилитација на прогонуваните и за бришењето на пресудите, тој нам ни го постави прашањето што подразбираме под поимот рехабилитација и одговори:
Јас под поимот рехабилитација подразбирам медицинска рехабилитација, што значи некој е медицински болен и дека треба последиците од болеста да се сведат на минимум. Но, треба да зборуваме за политичката. Јас не сакам рехабилитација. Мене пресудата ми е диплома кој сум, што сум, и од пресудата не се откажувам, со тоа сакам да го напуштам овој свет. Јас сега вам да ви поставам едно прашање: дали властите на СРЈ и подоцна СФРЈ, полагаа право на континуитет во Кралството Југославија? Секако полагаа. Дали судените комунисти за време на Кралството Југославија, властите на СРЈ и СФРЈ им предлагаа на комунистите да поднесуваат барање за рехабилитација? Не, туку ваквите луѓе уживаа посебно внимание. Идејата која сум ја носел во 1947 година, за која сум осуден и денеска ја носам. Ако се третира дека тоа претставувало кривично дело, во име на континуитетот и денес би требало да претставува кривично дело и сите би требало да бидеме таму каде што сме биле тогаш.
Тој повеќе тежи кон одредени признанија и права, а се разбира и материјалната подршка за оние на кои им е загрозена егзистенцијата. На нашата констатација дека е срамота луѓето кои се бореа за македонската кауза да се најдат во бедна матрејална состојба, Шаламанов одговори дека за тоа треба да прашаме некој друг и додаде:
Ние не можевме ништо да направиме на тој план. Уште од првиот ден се ставивме на располагање на Македонија. Не сакам поништување на пресудата, туку признание што не подразбира само материјализирање. Овдека во предност е предноста кон нашата идеја, она што нас не прави тоа што сме. Тоа се моите сваќања.
СТРУМИЧКАТА ПЕТОРКА
Господин Шаламанов ни раскажа за своите истомисленици, за Ѓорѓи Јармов, за Борис Белев, Мирко Пецев, Ѓорѓи Костуранов, Стево Топчев. Тогашниот систем создаде извршители да убијат пет прекрасни момчиња.
Таму луѓето од далечната 1946 – 47 година кои одеа по овие патишта, во сопствената средина, или пак нивните деца претставуваат авторитет. Не авторитет со силеџиство, туку авторитет со добар однос, добро учење, почитување, да не речам тие беа луѓе елита во своето однесување, не по богатсвото, туку по други карактеристики, со оглед на учењето, примарниот однос, вели г.Шаламанов.
Бидејќи тој добро ги познаваше овие млади луѓе, а со оглед на шпекулациите, го прашавме какво било нивното национално чувство, а тој ни одговори: Сите овие млади луѓе беа македонски патриоти и нивното национано самочувство беше само македонско и никакво друго. Во однос на врховизмот, се произнесувам дека ваквите идеи од каде доаѓам, сметам дека се подеднакво опасни за Македонија.
Господинот Шаламанов ни раскажа како од политички причини биле исклучени од гимназијата и распрснати низ Македонија. Меѓу нив биле и Љупчо Топчев во Охрид, Живко Костуранов во Штип, Стојан Терзиев во Кочани, Кирил Басеф во Куманово, Томе Шаламанов во Битола, па во Кавадарци. За тврдењата дека денешната ВМРО – ДПМНЕ само го злоупотребува името ВМРО, Шаламанов вели:
Јас сум припадник на ВМРО – ДПМНЕ. Програмата на ВМРО – ДПМНЕ ми беше најблиска до моите сваќања што ги имав уште од 1947 година. Не можам да ги прифатам програмите на другите партии, затоа што тие се дистанцираат од моето основно сваќање сврзано за Македонија, за тоа како таа ќе се развива. Мене ми е многу жал што Македонецот кон Македонецот се однесува онака како што се однесува. Партиите за основните постулати треба да се разберат и по пат на консензуз да ги утврдат. И, се разбира, да ги прифатат основните постулати, постулатите за постоењето на Македонија како држава и на Македонците како народ, да најдат врз тие основи заеднички јазик и став. По основа на развојот на идејата нека се подвојуваат.
|
|